گوشیهای هوشمند امروزی از انواع و اقسام دوربینهای مختلف مانند دوربین اولتراواید و تلهفوتو بهره میبرند. علاوه بر این بخش دوربین گوشی هوشمند شامل انواع حسگرها مانند سنسور TOF و فلاش LED هستند. برای محافظت از همه این قطعات نوری و الکترونیکی حساس در برابر آلودگی و ضربه معمولاً مجموعه دوربین توسط یک شیشه محافظت میشود. اما خراشیدگی یا شکستن این دوربین چه تأثیری روی کیفیت تصویر نهایی دوربین میگذارد؟
شیشه محافظ یک دوربین باید آنقدر محکم و بادوام باشد که از لنز و سنسور در برابر ضربه محافظت کرده و در عین حال بهقدری باریک باشد تا تاثیر چندانی در ضخامت دستگاه نداشته و نور را به خوبی به سنسور دوربین منتقل کند. همین قطعه کوچک که چندان به چشم نمیآید اگر دچار آسیب و خراشیدگی شود بر کیفیت تصویر دوربین را به شدت کاهش میدهد.
حتی محکمترین نوع شیشههای دوربین هم امکان دارد روزی دچار حادثه شوند. اما اگر کنجکاو شدید تا بدانید آسیب دیدن شیشه دوربین گوشی چقدر بر کیفیت تصاویر آن تاثیر میگذارد در ادامه آزمایشی را ترتیب دادیم تا بتوانید دیدی واقع گرایانه نسبت به این موضوع پیدا کنید. در ادامه هم تصاویر ثبت شده توسط دو گوشی که شیشه روی ماژول دوربین یکی از آنها کاملاً سالم بوده و دیگری دچار خراشیدگی شده را با هم مقایسه خواهیم کرد.
در حالت کلی انتظار میرود خراشهای روی شیشه دوربین موجب بروز پدیده Flare و کم شدن کنتراست عکس شده و در نهایت باعث ظاهر شدن شعلههای نور در تصاویر شوند. ناگفته نماند عوامل مختلفی از جمله خراش، گرد و غبار یا کثیفی لنزها یا عدم وجود پوشش ضد انعکاس میتواند باعث تشدید این مشکل شود.
پدیده فلر یا شعلههای نور معمولاً به صورت مه، ستاره یا حلقههای نوری در تصاویر ظاهر میشود. در ادامه تست دوربین، تصاویر ثبت شده توسط دو گوشی را با هم مقایسه و تجزیه و تحلیل خواهیم کرد.
دوربین اصلی
از آنجا که در این مطلب در حال مقایسه گوشیهایی با سختافزار و نرم افزار یکسان هستیم، قاعدتاً بسیاری از ویژگیهای تصویر مانند فوکوس خودکار، نویز و تعادل رنگ سفید در گوشی آسیب دیده ثابت میمانند ولی در شرایط محیطی خاص مانند صحنههایی با نور کم یا دارای نور پس زمینه، مولفههایی مانند کنتراست و میزان نور رنگ پوست دستخوش تغییرات میشود.
برای مثال در تصاویر پرتره زیر که در شرایط نوری یکنواختی گرفته شده تفاوت چندانی از نظر بافت پوست بین تصاویر دو گوشی وجود ندارد.
به همین ترتیب و مانند تصویر زیر عکسهایی که منبع نور پشت دوربین قرار دارد تعادل بین رنگها تقریباً یکسان هستند.
اما وقتی شرایط نوری دشوارتر میشود تفاوت عکسهای گرفته شده آشکارتر میشود. به طور مثال وقتی با صحنههایی با کنتراست بالا و یا نور پس زمینه مواجه میشویم شعلههای نور در تصاویر پرتره کاملاً قابل مشاهده بوده و در تصویر سمت چپ که با گوشی آسیب دیده گرفته شده کنتراست کمتر بوده و رنگ پوست هم اشباع میشود.
شعلههای نور در این حالت بارزترین مشکل بوده و در بسیاری از تصاویر قابل مشاهدهاند. برای مثال به مناطقی از سقف بالای پنجره در تصویر سمت چپ نگاه کنید.
در عکسهای گرفته شده از محیط سربسته این مشکل بیشتر پیرامون منابع نوری مانند چراغهای LED جلوه میکند. در این شرایط شعلههای خفیف نور در اطراف چراغها ایجاد میشوند. نکته جالب توجه جهت و شکل شعلههای نور در تصویر سمت چپ است. همانطور که در شکل اول این مطلب مشاهده شد جهت خراشهای روی شیشه دوربین افقی بود و در شکل زیر هم جهت شعلههای نور عمودی است.
وقتی سراغ عکاسی در شب میرویم این پدیده تشدید شده و به صورت ویژه موجب ایجاد شعلههای نور قویتر در اطراف منابع نوری میگردد. علاوه بر این تصویر سمت چپ فاقد جزئیات و سایه در قسمتهای تاریک صحنه است و نمای آسمان نیز به طور محسوسی تاریکتر ثبت شده است.
حال بیایید به بررسی تأثیرات شعلههای نوری در قالب اندازه گیریها و نرمافزارها بپردازیم. نتایج این آزمایش در زیر نشان داده شده و همانطور که انتظار میرفت خراشها باعث کاهش کنتراست تصاویر میشوند.
از لحاظ تئوری تا زمانی که منبع نور خارج از محدوده دید لنز باشد، هیچ نوری نباید در محدوده دید سنسور قابل مشاهده باشد. اما در نمودار، میزان شعلههای نور یک منبع نور در نزدیکی گوشه پایین سمت چپ قرار دارد در حالیکه در تصویر اصلی هنوز از میدان دید خارج است.
با توجه به نتایج بدست آمده در بدترین حالت هم دوربین سالم، پدیده شلعههای نور را بسیار بهتر از دوربین آسیب دیده کنترل میکند. در محیطهای طبیعی مانند تصویر زیر هم غالباً کنتراست تصویر خصوصاً در اطراف چهره سوژهها بیشتر تحت تاثیر قرار میگیرد و این میتواند قابلیت تشخیص چهره را تحت الشعاع قرار داد و تصاویر پرتره را دچار افت کیفیت کند.
این اثر را می توانیم بصورت عینی در تصویر زیر ببینیم. همانطور که در شکل پیداست، کنتراست در گوشه سمت چپ بالای تصویر در دستگاه آسیب دیده بیشتر دچار آسیب شده است.
دوربینهای اولتراواید، ماکرو و حالت بوکه
تمام تصاویر بالا با دوربین اصلی گوشی P40 Pro ضبط شده اما اگر از دوربین فوق عریض یا ماکرو استفاده کنیم باز همین نتایج ثبت میشوند. به عنوان مثال در حالت بوکه خراش روی شیشه هیچ تاثیری بر توانایی تشخیص عمق دوربین یا در نمایش بوکه نداشته ولی با این حال تصاویر دارای شعلههای نور و کنتراست کمتر هستند.
همچنین نتایج هنگام عکسبرداری با ماژول دوربین اولتراواید بسیار شبیه به دوربین اصلی بوده و در گوشی آسیب دیده شاهد شعلههای نور و کنتراست کمتر نسبت به گوشی سالم خواهیم بود.
عکسهای ثبت شده توسط دوربین تلهفوتو آسیب دیده همان حالت اشباع رنگ پوست و کنتراست کم را در چهره سوژه نشان می دهد.
ویدیو
با ضبط ویدیو توسط گوشی آسیب دیده همان نقایص ذکر شده در تصاویر ظاهر میشود در نظر داشته باشید که با هنگام حرکت دادن دوربین شعلههای نور در اطراف منابع نوری بیشتر دیده میشود؛ اما اگر با دید مثبت به قضیه نگاه کنیم فوکوس خودکار و نویز تصویر تحت تأثیر خراشیدگی شیشه دوربین قرار نمی گیرد.
با نگاهی به نتایج تصاویر بالا میتوان گفت بسیاری از ویژگیهای کیفیت تصویر تحت تاثیر خراشهای شیشه دوربین قرار نمیگیرند. این پارامترها عبارتاند از جزئیات تصویر، فوکوس خودکار، سنجش عمق یا حالت بوکه.
اما همانطور که نتیجه آزمایش نشان میدهد، خراشها باعث ایجاد یا تقویت شعلههای نور در عکس به ویژه هنگام عکسبرداری از صحنههای دارای نور پس زمینه میشوند. علاوه بر این آسیبهای موجود بر شیشه دوربین میتواند به طور قابل توجهی بر کیفیت تصویر تأثیر بگذارد.
لازم به ذکر است که کثیف بودن شیشه دوربین هم میتواند اثرات مشابهی مانند کاهش کنتراست در تصاویر ضبط شده ایجاد کند به عنوان مثال تصویر سمت راستی با لکههای اثر انگشت روی شیشه دوربین گرفته شده است.
جمعبندی
همانطور که مشاهده میشود عکسهای ثبت شده توسط دوربینی با شیشه کثیف بسیار شبیه به دوربین آسیب دیده است با این تفاوت که میتوان آن را به راحتی تمیز کرد. در انتها هم باید گفت تمیز نگه داشتن شیشه دوربین گوشی هوشمند و محافظت از آن در برابر خراشها از نکات مهم در نگهداری گوشی هوشمند محسوب میشود. در واقع پدیده خراشیدگی شیشه محافظ یا شیشه روی ماژول دوربین بیشتر از همه پارامترها موجب ایجاد پدیده نویز شعلهای شده و در مکانهایی که منابع نوری بسیار ضعیف یا بسیار شدید داشته باشیم بیشتر از همه اثر خود را نشان میدهد.
در نهایت باید گفت اگر از جمله کاربران بسیار حساس به این موضوع هستید و کیفیت عکس و ویدئو برای شما از اهمیت بالایی برخوردار است شاید بهترین راه استفاده از گلسهای محافظ برای این بخش در وهله اول و ثانیاً استفاده از قابهایی باشد که با استفاده از یک لبه برجسته دور ماژول دوربین، شانس تماس مستقیم شیشه با سطوح، هنگامی که گوشی را روی میز یا سطحی دیگر میگذارید کاهش دهد.