موبایل گیمرها را دست‌کم نگیرید!

ویدیو گیم این روزها بخش پررنگی از صنعت سرگرمی را به خود اختصاص داده است. صنعتی که با تکیه بر آمار، درآمد حاصل از آن توانایی رقابت با موسیقی و سینما را داراست و پتانسیل بدل شدن به حوزه‌ای سودآور را برای سردمداران حوژه تکنولوژی خواهد داشت. بخش پررنگی از مخاطبان این صنعت را بازیکنان موبایل تشکیل می‌دهند.

بازیکنان موبایل یا موبایل گیمرها برخلاف تصور عمومی، بخش اعظمی از گیمرها را تشکیل می‌دهند. طبق آمار منتشر شده از سمت مجله GameAnalytics، در سه ماهه اول سال ۲۰۲۰ تعداد گیمرهای فعال موبایل از ۱.۲ میلیارد نفر به ۱.۷۵ میلیارد در ماه رسید است که بیان‌گر افزایش ۴۶ درصدی نسبت به مدت زمان ثابت در سال گذشته است.

طبق اظهارات این مجموعه تعداد گیمرهای موبایل در سال جاری به بالاترین سطح خود یعنی ۲.۶ میلیارد نفر خواهد رسیده است که ازین تعداد، ۳۸ درصد آن‌ها بابت خرید این بازی‌ها یا پرداخت‌های درون بازی، هزینه می‌کنند. همچنین طبق آمارهای منتشر شده، در سه ماهه دوم سال گذشته گیمرهای موبایل بیش از ۱۹ میلیارد دلار بابت این بازی‌ها هزینه کرده‌اند.

این ارقام خبر از صنعت پرسودی می‌دهد که می‌تواند نقش پررنگی در آینده صنعت سرگرمی ایفا کند. در دسترس پذیری بیشتر، ارزان تمام شدن، تنوع بالاتر و البته سیستم ساده‌تر از جمله عواملی است که مخاطبان را به سمت موبایل گیمینگ جذب نموده است. این مخاطب بالا منجر به سرمایه گذاری، توسعه موبایل گیم دولوپمنت و اشتغال بسیاری در سرتاسر دنیا شده است؛ اما این روند چه مسیری را طی کرده و به کجا می‌رود؟

از کجا شروع شد؟

تاریخچه موبایل گیمینگ تقریبا عمری به درازای خود تلفن‌های همراه دارد. با گسترش استفاده از تلفن‌های همراه و در دسترس قرار گیری این دیوایس‌ها، ابزار و امکانات جانبی آن‌ها نیز گسترش پیدا کرد. در واقع اولین بازی موبایلی در سال ۱۹۹۴ میلادی و با نسخه از پیش نصب شده بازی تتریس (Tetris) در تلفن همراه Hagenuk MT-2000 ساخت کشور دانمارک، معرفی شد.

اما این تازه آغاز ماجرا بود. کمی جلوتر، از بازی و مینی گیم‌های از پیش نصب شده روی تلفن‌های همراه به عنوان گزینه‌ای قابل سرمایه گذاری در سیستم مارکتینگ کمپانی‌های سازنده، یاد می‌شد. همه ما بازی مار (Snake) تلفن‌جان سخت نوکیا ۱۱۰۰ (Nokia 1100) را به یاد داریم و بارها با آن توپ قرمز رنگ (Bounce) و گیتار موبایلی (Guitar Hero Mobile) سرگرم شده‌ایم.

این موج در دهه‌های بعدی منجر به عرضه تلفن‌های همراهی با محوریت گیمینگ چون نوکیا N-Gage، سامسونگ SPH-B5200 و البته محصولات به شدت جاه طلبانه‌ای چون سونی اریکسون اکسپریا پلی (Sony Ericsson Xperia Play) یا PlayStation Phone که قابلیت نصب بازی‌های پلی استیشن یک را داشت، شد.

هرچند بسیاری از این پروژه‌ها در آن زمان تبدیل به شکستی برای کمپانی‌ها سازنده خود شدند، اما تلاشی بودند در باب شکل گیری تنه صنعت موبایل گیمینگ؛ تلاشی که امروز به یک صنعت سودآور سرگرمی برای مردم در سرتاسر دنیا بدل گشته و طی کمتر از سه دهه، منجر به شکل گیری شغل‌، دانش و سرمایه گذاری‌های زیادی در این حوزه پردرآمد شده است.

در این بین با توجه به کاهش قیمت، تغییر سایز، پیشرفت و افزایش عملکرد چیپست‌های سازنده، دردسترس قرارگیری تلفن‌های همراه، ظهوره تلفن‌های همراه هوشمند، گسترش دانش برنامه نویسی و توسعه سیستم‌ عامل‌هایی چون سیمبیان (Symbian)، جاوا (Java ME)، ویندوز فون (Windows Phone) و در نهایت اندروید (Android) و آی‌اواس (iOS)، ظرفیت و انعطاف پذیری موبایل‌ها و تلفن‌ها همراه افزایش پیدا کرده، منجر به انقلابی در این صنعت و در نهایت توسعه صنعت موبایل گیمینگ شدند.

ظهور اندروید محدودیت‌ها را از میان برداشت

همان طور که پیش‌تر اشاره کردیم، توسعه سیتم عامل‌ها و در نهایت ظهور اندروید نقش پررنگی در شکل گیری صنعت موبایل گیمینگ داشته است. با توسعه اندروید، گسترش ابزارها و کتابخانه‌های منتسب به آن، به طبع برنامه نویسی، دولوپ و تولید نرم افزارها همسو با هسته اندروید بیشتر شد. این نقطه زمان انفجار، بروز خلاقیت و جامه عمل پوشاندن به ایده‌هایی نو در غالب اپلیکیشن‌های سبک مبتنی بر اندروید بود.

 در دنیای فناوری هیچ سیستم‌ عامل، نرم‌افزار کاربردی و یا ابزاری روند رشد و تکامل را یک شبه طی نکرده است. اندروید نیز از این قاعده مستثنا نبود. اولین بار و در نوامبر سال ۲۰۰۵ گوگل به منظور سرمایه گذاری و توسه برنامه‌های خود شرکت کوچکی به نام Android را خریداری کرد. این شرکت با توسعه سیستم عاملی متن باز (Open-source) و بر پایه هسته لینوکس، تلاش می‌کرد تا برای تلفن‌های همراه نرم ‌افزار بسازد.

در نهایت در سال ۲۰۰۸ اولین نسخه اندروید با عرضه تلفن‌های همراه T-Mobile G1 در ایالات متحده منتشر شد. اما در آن زمان هیچ یک از توسعه دهنگان این سیستم عامل حتی تصور نمی‌کردند که اندروید و مارکت آن بتواند در کمتر از چند سال بازار تلفن‌های همراه را قبضه کرده و دری به سمت تلفن‌های همراه هوشمند باز کند.

با افزایش محبوبیت سیستم عامل اندروید، توسعه و بهبود آن طی انتشار نسخه‌های متعدد در دستور کار گوگل قرار گرفت. به علت متن باز بودن هسته این سیستم عامل و در دسترس بودن ابزار توسعه آن برای همگان این سیستم عامل روند رشد و توسعه خود را سریع‌تر از آنچه انتظار می‌رفت طی کرد. با رشد این سیستم عامل و امکان فعالیت آزاد دولوپرها در مارکت اندروید، به طبع اپلیکیشن‌های کاربری و در ادامه آن بازی‌های بسیاری از سوی کمپانی‌ها و حتی توسعه دهندگان مستقل، عرضه شد.

سال‌های پس از عرضه اندروید نان زنجبیلی (Android Gingerbread‎) یا اندروید نسخه ۲٫۳ در ۲۰۱۰ را می‌توان سال‌های طلایی اندروید نامید؛ زمانی که توسعه و انتشار ابزارها روی پلتفرم اندروید در حال طی کردن انقلابی عظیم بود. در این سال‌ها گوشی‌های تلفن همراه هوشمند و تبلت‌های اندرویدی با قیمت کمتر به صورت گسترده‌تری در دسترس همگان در سرتاسر دنیا قرار گرفته بودند و اندروید در مرکز این تحولات قرار داشت.

از این سال‌های طلایی و شیرین اندروید، احتمالا محبوبیت بازی‌ها و عناوین سرگرمی زیادی چون پرندگان خشمگین (Angry Birds)، فوروت نینجا (Fruit Ninja)، ساب‌وی (Subway Surfers)، تالکینگ تام (My Talking Tom)، پو (Pou)، کلش او کلنز (Clash of Clans) و غیره را به یاد دارید. عناوینی که استخوان بندی اندروید گیمینگ امروزی را شکل داده و قدمی بودند بر مسیر توسعه و تولید بازی‌ها بر بستر اندروید.

موبایل گیمرها را دست‌کم نگیرید!

برخلاف تصور عموم و با وجود ترول شدن موبایل گیمرها از سمت طرفداران و پلیرهای کامپیوتر و کنسول، تعداد و درآمد حاصل از پلیرهای موبایل بسیار بیشتر از دو پلتفرم دیگر است. این روند طی پنج سال گذشته برای موبایل گیمرها صعودی بوده و پیش بینی می‌شود با توسعه ابزارهای مبتنی بر کلاود گیمینگ، پیشرفت موبایل‌ها و گسترش اینترنت این غالب بودن مارکت حفظ شود.

در حال حاضر ۲۱ درصد از دانلودهای گوگل پلی و قریب به ۲۵ درصد دانلودها از اپ استور را بازی‌های موبایلی تشکیل می‌دهند. با وجود رایگان بود بسیاری از این عناوین، وجود بازی‌های پولی یا پرداخت درون برنامه‌ای به واسطه میکروترنزشن‌ها، امروزه درآمد حاصل از بازی‌های موبایلی با قبضه قریب به پنجاه درصد از بازار، با بیش ۷۷ میلیون دلار با اختلاف از دو پلتفرم کنسول و کامپیوتر جلوتر است.

این درصورتی است که ارقام ذکر شده در مقابل آمار کمتر از ده سال گذشته کاملا متفاوت عمل می‌کند. در سال ۲۰۱۲ موبایل گیمینگ تنها ۱۸ درصد کل مخاطبان صنعت گیم را تشکیل می‌داد. این روال از سال ۲۰۱۵ به نفع مخاطبان پلتفر موبایل تغییر کرده و ماه‌های آغازین سال میلادی جاری، این رقم به قریب به ۶۰ درصد رسیده است.

این در حالی است که شاخص کل درآمد حاصله از صنعت ویدیو گیم طی این سال‌ها تنها رشدی دوبرابری داشته است. این بدان معناست که موبایل گیمینگ توانسته در طی سال‌های گذشته، با غلبه و پیشتازی بر پی‌سی گیمینگ و کنسول گیمینگ سهم خود را از مارکت افزایش دهد. اما علت این رشد سریع مخاطب و درآمد از این صنعت میلیون دلاری را باید در چه چیزی جستجو کرد؟

موبایل گیمینگ، عوامل رشد و چالش‌ها

در دسترس پذیری را شاید بتوان اصلی‌ترین عامل رشد و گسترش موبایل گیمینگ دانست. این در دسترس پذیری خود به عوامل متعددی تقسیم می‌شود. اولین عامل آن رشد سریع و قیت تمام شده ارزان دیوایس‌های اندرویدی است. این روزها تقریبا اکثر مردم حتی در کشورهای در حال توسعه، به راحتی به دیوایس‌های هوشمند دسترسی دارند. تلفن‌های هوشمند امروزه به ابزاری جدا نشدنی از زندگی ما بدل شده‌اند که بیشترین تعاملات هوشمند خود را با آن شکل می‌دهیم.

از طرفی در قیاس با پلتفرم‌های پی‌سی و کنسول‌های بازی که گران قیمت و جاگیر هستند، موبایل‌ها ابزارهای هوشمندی با امکانات به شدت بالا هستند که در ابعاد کوچک و قابل حملی تولید می‌شوند. این ویژگی امکان همراه داشتن و به طبع استفاده از آن‌ها را در وقت‌های مرده کاربران افزایش می‌دهد. حین انتظار، سواری مترو و یا هر فعالیت زمان‌گیر دیگری که نمی‌توان بهره‌وری مفید داشت، این دیوایس‌های کوچک و هوشمند به کمک می‌آیند.

موبایل‌های هوشمند علاوه بر در دسترس پذیری فیزیکی بالاتر و قیمت تمام شده کمتر دیوایس به مخاطب رنج و تنوع بالاتری از بازی‌ها را ارائه می‌دهند. این انتخاب‌های کم حجم و غالبا رایگان در همه ژانرها می‌تواند گزینه‌هایی جذاب برای هر تایپ مخاطبی عرضه نماید. سیستم مارکتینگ و درآمد زایی این بازی‌ها با عرضه رایگان عنوان و شکل دادن سیستم‌های پرداخت درون برنامه‌ای برای محتوی بیشتر، آیتم و کازمتیک و غیره کاملا در جذب و درآمد زایی موفق عمل کرده است.

این موفقیت‌ و رشد سریع در حوزه موبایل گیمینگ چنان بوده که امروزه بسیاری از استودیوها، کمپانی‌ها و سردمداران صنعت ویدیو گیم را برای جذب مخاطب و سرمایه به سمت خود متمایل نموده است. به طوری که امروزه شاهد ورود استودیوهای بزرگتری چون بلیزارد (Blizzard Entertainment)، اپیک گیمز (Epic Games)، اکتیویژن (Activision) و غیره به صنعت موبایل گیمینگ و همچنین پورت شدن عناوین بسیاری برای موبایل‌ها هستیم.

این روزها رشد عناوین بتل رویال و رایگانی چون پابجی موبایل (PUBG MOBILE)، کال آف دیوتی موبایل (Call of Duty: Mobile) یا انفجار عناوین آنلاین استراتژی چون کلش او کلنز (Clash of Clans)، کلش رویال (Clash Royale)، هی دی (Hay Day) و غیره و همچنین محبوبیت چشم گیر عناوین پازلی و کارتی، کمپانی و استودیوهای زیادی را به فکر سرمایه گذاری و تمرکز بیشتر در این حوزه کرده است.

هرچند باید در نظر داشت که ورود به این صنعت نسبتا اشباع شده صرف نظر از هزینه و دشواری‌ها توسعه و البته نگهداری، بسیار زیاد است و تولید کنندگان، هنرمندان و توسعه دهندگان کمتری هرروزه شانس موفقیت در این رقابت بزرگ و نفس‌گیر را خواهند داشت. با وجود عناوین فوق العاده و رایگان بسیار و همچنین درآمد دیربازده پرداخت‌های درون برنامه‌ای، تاب آوردن در این رقابت دشوارتر از همیشه است.

از طرفی به علت سیال بودن بازار موبایل گیمینگ، این بازار مناسب سرمایه گذاری طولانی مدت روی یک عنوان ثابت نخواهد بود و توسعه دهندگان بایستی همراه با این موج سیال، ترندهای جدید را شناخته و همراه شوند. تعداد عناوین موبایلی که می‌توانند محبوبیت و مخاطبان خود را بیش از دوسال حفظ کنند بسیار کم است. و انتظار مخاطب با توجه به پیشرفت تکنولوژی، تغییر ترندها و تنوع بالای مارکت از توسعه دهنده روز به روز بالاتر می‌رود.

چشم انداز آینده

همان طور که پیش‌تر گفتیم، موبایل گیمینگ طی پنج سال گذشته توانست با غلبه بر کنسول و کامپیوتر سهم غالب بازار را به خود اختصاص دهد. این روند با توسعه سیستم عامل‌های موبایل، پیشرفت چیپست‌های پردازنده‌ها و البته گسترش اینترنت باکیفیت‌تر در سرتاسر جهان حفظ خواهد شد.

از طرفی با ظهور ابزارهای مبتنی بر کلاود و همچنین رواج یافتن خدمات اشتراکی گیم، می‌توان آینده‌ای را متصور شد که کاربران فارغ از دیوایس، سخت افزار و تنها به وسیله یک نمایشگر که می‌تواند نمایشگر موبایل هوشمندشان باشد، اقدام به تهیه و تجربه بازی‌ها و عناوینی کنند که تا به امروز در انحصار پلتفرم‌های کامپیوتر و کنسول بوده است.

یکپارچه سازی صنعت گیم به وسیله خدمات مذکور، می‌تواند نوید بخش آینده‌ای روشن در صنعت ویدیو گیم باشد. آینده‌ای که در آن دوستداران صنعت سرگرمی و مخاطبان ویدیو گیم، فارغ از مرزبندی‌های امکانات، محل زندگی و دسترسی پذیر بودن به بازی کردن بپردازند. امید است که در آینده جمعیت بیشتری از علاقمندان و طرفداران این صنعت، بتوانند در کنار دوستان و خانواده‌های خود از این صنعت لذت ببرند.

ایران و صنعت موبایل گیمینگ

با در دسترس قرار گرفتن هرچه بیشتر سیستم‌های اندرویدی و افزایش مخاطبان مارکت بازی‌ها آن، به طبع در ایران نیز فعالیت‌هایی حول محور تولید، بومی سازی، توسعه و مارکتینگ بازی‌های موبایل شکل گرفته است. به طوری که در حال حاضر شاهد فعالیت و روند مثبت عناوین کاملا ایرانی چون کوییز آو کینگز، دریفت، پسرخوانده، شهرزاد، آمیرزا، سلحشوران و غیره بود.

هرچند به چشم یک نیروی فنی توسعه دهنده و همچین مخاطب عام موبایل گیمینگ، به نظر من این صنعت در ایران مسیر درازی را تا رسیدن به استانداردهای ایده آل جهانی باید طی کند و هنوز نمی‌توان از آن به عنوان یک تجارت پرسود و طولانی مدت در ایران یاد کرد. صنعت بازی سازی، به خصوص موبایل گیمینگ در ایران همچنان با چالش‌های متعددی برای رسیدن به بازار جهانی و درآمدسازی بالا از مخاطب دارد.

با این حال براساس گزارشی که کافه بازار در سال ۹۸ منتشر کرده است، بیش از ۶ میلیون بار از ۷.۷ هزار فروشنده ایرانی (در زمینه بازی) خرید صورت گرفته که این سلسله خریدها، قریب به ۶۹ میلیارد تومان درآمد خالص را برای بازی‌ سازها به همراه داشته است. مقایسه آمار فوق با تعداد توسعه‌دهندگان اپلیکیشن (برنامه‌ها) در کافه بازار که تعدادشان نزدیک به ۳۰ هزار مورد است، نشان می‌دهد که بازیگران اصلی صنعت گیم در ایران بسیار کوچک‌تر از توسعه‌دهندگان اپلیکیشن‌ها هستند و جا برای حضور بازیگران جدید همچنان وجود دارد و به اصطلاح این مارکت هنوز اشباع نشده است.

درضمن نباید فراموش کرد که رقم درآمد ۶۹ میلیارد تومانی خالص بین تعداد توسعه‌دهندگان کمتری پخش شده که این موضوع نشان می‌دهد بازار گیم می‌تواند در صورت رشد در فروش درآمد خوبی برای بازیگرانش داشته باشد، هرچند آمارهای سال ۹۸ بازار  نشان می‌دهد که هنوز تولید و توسعه بازی‌های موبایلی در ایران به سودآوری اپلیکشن‌ها نرسیده است.

بیشتر بخوانید: