آیا عینک واقعیت مجازی واقعاً خطرناک است؟

جدای از تجربه به یاد ماندنی و استثنایی هدست‌های مجازی، بسیاری از گیمرها و والدین نگران سلامتی خود و فرزندانشان هستند. این دسته از افراد به دنبال جواب این سوال هستند که آیا عینک واقعیت مجازی برای چشم کاربر مضر هستند؟ اگر هم شما جز این دسته از افراد هستید ادامه این مطلب را بخوانید تا با خطرات، آسیب‌های احتمالی، مشکلات و معایب عینک‌های واقعیت مجازی برای چشم و سلامت بدن آشنا شوید.

حتماً شنیده‌اید که تماشای تلویزیون از فاصله نزدیک به چشمان شما آسیب می‌رساند. اما استفاده از هدست‌های VR که یک نمایشگر با وضوح بالا آن هم تنها در فاصله چند میلی‌متری شبکیه چشم شما قرار گرفته چقدر بر سلامتی تاثیر گذار است؟ خطرات و مضرات عینک واقعیت مجازی چقدر است؟

قبل از ادامه مطلب بهتر است تا اندکی با ساز و کار و اثرات استفاده از این سخت‌افزار بر روی بدن آشنا شویم. عینک‌های واقعیت مجازی پلتفرم‌هایی برای غوطه‌ور کردن کاربران در دنیای مجازی و بازی‌های ویدیویی هستند. این هدست‌ حرکات سر کاربر را به صورت سه بعدی ردیابی نموده تا به شما کمک کند، خود را در یک محیط شبیه‌سازی شده غوطه‌ور کنید.

این شبیه‌سازی می‌تواند محلی برای مبارزه با دشمن در یک بازی ویدیویی بوده یا به یک عمل جراحی که روی بیمار توسط کامپیوتر انجام می‌شود، اشاره داشته باشد.

تجارت هدست‌های واقعیت مجازی روز به روز در حال گسترش بوده و حتی برخی شرکت‌ها با یک هدست VR مقوایی وارد بازی شده‌اند تا کاربران از یک گوشی هوشمند برای تجربه دنیای واقعیت مجازی استفاده کنند.

سرگیجه از معایب عینک واقعیت مجازی

بعضی از افراد هنگام استفاده VR یا عینک واقعیت مجازی دچار سرگیجه می‌شوند که در اصطلاح علمی به آن پدیده Motion Sickness گفته می‌شود. البته هر شخص شدت سرگیجه متفاوتی را تجربه می‌کند و این مشکل معمولاً به خاطر اختلال در ارسال اطلاعات حرکتی به مغز توسط چشم انسان اتفاق می‌افتد. یکی از مهمترین مشکلات و مضرات فعلی عینک‌های واقعیت مجازی همین سرگیجه‌ها است.

به عنوان مثال فردی را در نظر بگیرید که با استفاده از هدست واقعیت مجازی سوار یک هواپیما با سرعت بالا شده، مشغول رانندگی یا حتی پرش از ارتفاع است. در واقعیت تغییری رخ نمی‌دهد ولی چشم انسان با فریب مغز باعث این سردرگمی و ایجاد حالت تهوع و بی‌ثباتی در وضعیت می‌شود.

اکثر توسعه‌دهندگان واقعیت مجازی VR به مشکلات مربوط به استفاده از این وسیله اهمیت نمی‌دهند. در مقابل هدست‌های واقعیت مجازی جدید تصاویری با تأخیر بسیار کم، با کیفیت و نرخ تازه‌سازی بالا ارائه می‌دهند که این تأخیر معمولا کمتر از ۲۰ میلی‌ثانیه هست. البته ذکر این نکته ضروری است که سرگیجه ناشی از استفاده از VR با آسیب‌های چشمی یکی نیست.

آیا شواهدی مبنی بر خطرناک بودن عینک واقعیت مجازی VR برای چشم‌ها وجود دارد؟

در حال حاضر هیچ مدرکی دال بر آسیب دائمی هدست‌های واقعیت مجازی یا عینک واقعیت مجازی به بینایی انسان وجود ندارد و تنها مشکل گزارش شده پس از استفاده از هدست VR همان خستگی چشم است. البته این بدان معنا نیست که آسیب رسیدن به چشم بخاطر VR غیرممکن است. در واقع هنوز مدارک و شواهد کافی برای این امر به مجامع علمی ارائه نشده است.

عینک واقعیت مجازی برای کودکان خطرناک است

تعجبی ندارد که نتیجه مطالعات نشانگر این موضوع است که کودکان، دنیای مجازی و دنیای واقعی را بیشتر با هم اشتباه می‌گیرند و خردسالان بیشتر از گروه‌های سنی دیگر در معرض این خطر هستند.

در نتایج پژوهشی که در سال ۲۰۰۹ بر روی کودکان دبستانی انجام شده آمده که هیچ کدام از کودکان در تجربه کوتاه مدت خود با VR، دچار سرگیجه و یا واکنش های فیزیکی ناخوشایند نشدند و در عین حال از واقعی‌تر بودن تجربه خود صحبت کرده‌اند. 

البته فقط کودکان نیستند که تحت تاثیر سناریوهای واقعیت مجازی قرار می‌گیرند؛ نوجوانان و جوانان هم به شدت به محرومیت اجتماعی در این فضا واکنش احساسی نشان می‌دهند. بر اساس نظر کارشناسان، والدین باید به محتوای VR توجه و نظارت داشته باشند.

خانواده‌هایی که کودکان خردسالی دارند، باید در رابطه با واقعیت مجازی بسیار محتاط عمل کنند. حتی اگر این بازی‌ها را برای نوجوانان خریداری کرده باشند. می‌توان گفت تقریباً غیرممکن است که در مقابل یک کودک خردسال وسیله‌ای پر زرق و برق را قرار دهید و او را از دست زدن به آن منع کنید.

در واقع کارشناسان معتقدند تا زمانی که والدین به وظیفه خود به درستی عمل کنند، کودکان بدون هیچ گونه آسیبی می توانند از واقعیت مجازی لذت ببرند. والدین باید در این زمینه هوشیار و مراقب باشند.

علت این امر آن است که محیط VR قدرتمندتر از بسترهای بازی‌ها و رسانه‌های سنتی است. در نتیجه می‌توان گفت که با نظارت مناسب بزرگسالان و استفاده کمتر از این دستگاه، اتفاق‌های ناخوشایندی رخ نخواهد داد.

اهمیت کالیبره کردن هدست واقعیت مجازی

استفاده بد از هر وسیله‌ای می‌تواند باعث آسیب رسیدن به بدن انسان شود. هدست‌های واقعیت مجازی و عینک‌های واقعیت مجازی نیز از این امر مستثنی نبوده و مهم است که کنتراست و نور صفحه به درستی تنظیم شده باشد تا از آسیب رسیدن به چشم جلوگیری شود. 

اگر عینک‌های واقعیت افزوده به درستی تنظیم شوند هیچ دلیلی برای خستگی چشم وجود ندارد. برای تنظیم این هدست ابتدا باید فاصله IPD (فاصله بین مردمک چشم) را به درستی اندازه گرفته و سپس هدست را متناسب با آن تنظیم کرد. در واقع باید هدست را طوری تنظیم کرد که متن به وضوح قابل مشاهده باشد و در صورت نیاز از لنز یا عینک هم استفاده شود.

در همین رابطه بخوانید:

– واقعیت افزوده، واقعیت مجازی و واقعیت ترکیبی: نگاهی به مفاهیم، تفاوت‌ها و کاربردها
– واقعیت افزوده چیست؟ همه چیز در مورد این تکنولوژی نه چندان جدید را اینجا بخوانید

جمع‌بندی

به طور کلی باید از آسیب‌ رساندن به بدن جلوگیری کرد. عینک واقعیت مجازی هم از این قاعده مستثنی نیستند. در صورت بروز مشکل باید هر چه سریع‌تر به یک پزشک متخصص مراجعه نمود.

البته اهمیت حل مشکل و یافتن علت آن مهم‌تر از خود مشکل است. در انتها باید گفت اگر از هدست‌های واقعیت مجازی به صورت مداوم استفاده می‌کنید بهتر است هر شش ماه یک‌بار به چشم‌پزشک مراجعه کنید.

در این مقاله با مشکلات، آسیب‌های احتمالی، مضرات و معایب عینک‌های واقعیت مجازی آشنا شدیم. از شما کاربران عزیز خواهشمندیم تا تجربیات و نظرات خود را در مورد استفاده از این دستگاه‌های واقعیت مجازی با ما در میان بگذارید.